Beschrijving
Metacognitie (nadenken over je eigen manier van denken en leren)
Metacognitie is een zeer effectieve strategie
Als een taak ingewikkeld is, bepalen voornamelijk de metacognitieve vaardigheden en niet zozeer het intellectuele vermogen het leerresultaat.
Prof John Hattie
“Leren hoe te leren”
Veel effect met weinig energie
Om het rendement van leren te vergroten is het belangrijk dat we kinderen/jongeren voldoende toerusten met metacognitieve kennis en vaardigheden. Leerlingen moeten leren reflecteren op hun eigen denkprocessen zodat ze deze kunnen verbeteren om bij een passende inspanning een zo goed mogelijk resultaat te bereiken.
Er is een sterke neiging om niet over leren ‘leren’ (metacognitie) na te denken.
Veel leerkrachten, begeleiders en opvoeders vinden leren iets vanzelfsprekends en gaan er automatisch van uit dat iedereen op dezelfde manier leert. Het niet effectief en efficiënt leren wordt toegeschreven aan een gebrek aan competentie, motivatie en/of ongewenst gedrag, en niet zozeer aan een falend (meta)cognitief leerproces. Het is noodzakelijk kinderen en jongeren te ‘onderwijzen in’ en te begeleiden bij het ontwikkelen van cognitieve functies, executieve functies, én daarbij vooral ook expliciet aandacht te besteden aan metacognitie.
Wanneer leerlingen metacognitie gebruiken, worden ze zich bewust van hun eigen overtuigingen, denkprocessen en vaardigheden. Zij maken plannen op basis van deze bewustzijn en controleren ze hun eigen leerproces, beoordelen ze hun eigen vooruitgang en evalueren ze de resultaten van hun inspanningen. Deze acties resulteren in de ontwikkeling van een steeds grotere mate van zelfbewustzijn en zelfregulering. Hieruit volgt dat inzicht in het eigen metacognitieve functioneren leidt tot onafhankelijkheid van de jongere of kind en tot levenslang (willen) leren.
Wat is metacognitie niet?
Metacognitie moet niet worden verward met kritisch denken; kritische denkers zullen hoogstwaarschijnlijk maar enkele metacognitieve strategieën gebruiken. Metacognitieve strategieën kunnen zowel worden gebruikt op een hoger niveau van kritisch denken (overtuigingen en reflectie), als ook op de lagere cognitieve niveaus (kennis en vaardigheden). Het verschil is dat je je bewust wordt van je eigen denken over denken.
Als docenten en opvoeders kunnen we er niet van uitgaan dat onze leerlingen/kinderen als vanzelf over hun eigen metacognitie nadenken en de verkregen inzichten implementeren in hun handelen. Het in staat zijn om hun eigen denken over denken te herkennen en te bespreken, is misschien wel een van de moeilijkste vaardigheden die ze zullen moeten ontwikkelen. En als we eens kritisch zijn op onszelf, hoe zijn wij zelf in metacognitie?
Metacognitie omvat bewuste zelfcontrole over het leren, het plannen en selecteren van strategieën, het bewaken van de voortgang van het leren, het corrigeren van fouten, het analyseren van de effectiviteit van leerstrategieën en het veranderen van leergedrag en -strategieën indien de taak daar om vraagt.
Metacognitieve kennis, vaardigheden, overtuigingen en reflectie
In de literatuur wordt een onderscheid gemaakt tussen vier metacognitieve facetten: kennis, vaardigheden, overtuigingen en reflectie.
- Metacognitieve kennis is het zich bewust zijn van de mogelijkheden en beperkingen van de eigen cognitieve bekwaamheden. Er zijn drie parameters: declaratieve kennis (wat?), procedurele kennis (hoe?) en conditionele kennis (wanneer? waarom?).
- Metacognitieve vaardigheden zijn zelfregulatiemechanismen die in verband staan met het sturen en reguleren van de eigen denk- en leerprocessen. Daarvoor gelden vier parameters: oriëntatie, plannen, monitoren en evalueren.
- Metacognitieve overtuigingen. Dat zijn de overtuigingen die een individu heeft over intelligentie, leerconcepties, onderwijsconcepties, begrijpen, kennis, leerdoelen en het eigen leren.
- Metacognitieve reflectie. Metacognitieve reflectie is het nadenken over de eigen (eerdere) leerervaringen, terugkijken zonder te oordelen en op basis daarvan een transfer maken.
Deze webinar is op maandag 18 maart 2024 van 19:00 tot 21:00 uur en kost € 20,00. Indien u deze webinar samen wilt volgen met de andere webinars dan kunt u gebruik maken van een korting van € 5,00 bij 3 webinars en € 7,50 bij 4 webinars.
Link korting van € 5,00 voor de 3 webinars.
Link korting van € 7,50 voor 4 webinars.
